Τα προβλήματα του δημοσίου χρέους και των εξωτερικών ελλειμμάτων, επανέρχονται αργά αλλά σταθερά στην Αργεντινή

Είναι γνωστό ότι η κυβέρνηση της Αργεντινής υπό τον Πρόεδρο Mauricio Macri ( κέρδισε τις προεδρικές εκλογές του 2015 με κεντρικό σύνθημα “Cambiemos” («ας αλλάξουμε), έχοντας ως αντίπαλο την Cristina Elisabet Fernández de Kirchner Πρόεδρο της Αργεντινής 2007-2015) ακολουθεί μια πολιτική παρόμοια με αυτές που είχαν ακολουθηθεί στη χώρα τη δεκαετία του 1990, που χωρίς υπεκφυγές μπορεί να χαρακτηρισθεί ως νεοφιλελεύθερη.

Ένα από τα κεντρικά δόγματα της νέας κυβέρνησης ήταν η άμεση και απρόσκοπτη επανάκαμψη της χώρας στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές προκειμένου να χρηματοδοτήσει τις ανάγκες της οικονομίας της. Πράγματι από τη στιγμή που ο Macri ήλθε στην εξουσία, έλαβε τέλος η οικονομική πολιτική που ακολουθούσαν οι κυβερνήσεις Kirchner ( και των δύο Néstor and Cristina Kirchner) και η οποία στόχευε στη μείωση του δημοσίου χρέους, ( γνωστό ως desendeudamiento) και άρχισε ένας σημαντικός δανεισμός από το εξωτερικό που αύξησε κατακόρυφα το νέο χρέος που εξέδωσε η Αργεντινή. Μέχρι σήμερα η κυβέρνηση Macri, υπολογίζεται ότι έχει εκδώσει περισσότερο από 100 δις δολάρια χρέος.

Γραφική παράσταση 1

Δημόσιο χρέος και Δημόσιο χρέος ως % του ΑΕΠ.

Στη Γραφική παράσταση 1, παρουσιάζεται η εξέλιξη του δημοσίου χρέους (απόθεμα) και του δημοσίου χρέους ως % του ΑΕΠ της Αργεντινής, την περίοδο 2004-2017. Μπορούμε να δούμε ότι την περίοδο 2004-2011 υπήρξε μια δραστική μείωση του δημοσίου χρέους ως % του ΑΕΠ , αλλά και ως απόθεμα. Αυτό οφείλεται ουσιαστικά σε δύο λόγους : α) στις δύο αναδιαρθρώσεις του δημοσίου χρέους το 2005 και το 2010 και β) στη σημαντική αύξηση του ΑΕΠ (Για όλα αυτά δες: Κ. Μελάς, Αργεντινή –Ελλάδα, Εκδόσεις Πατάκη 2015). Πράγματι ο λόγος ΔΧ/ΑΕΠ μειώθηκε από 118,1% το 2004 σε 38,9% το 2011. Την περίοδο 2012-2015 έχουμε αναστροφή της τάσης και ο λόγος ΔΧ/ ΑΕΠ αρχίζει να αυξάνει. Αυτό οφείλεται τόσο στην αύξηση του αριθμητή ( ΔΧ , όπως φαίνεται στην Γραφική παράσταση 1) όσο και στη μείωση του παρονομαστή (ρυθμός μεγέθυνσης ΑΕΠ. Μέσος ετήσιος ρυθμός μεγέθυνσης : 0,4% ). Το έτος 2016 παρατηρείται αύξηση του αποθέματος του ΔΧ, χωρίς μεταβολή του λόγου ΔΧ/ΑΕΠ,( περίεργο διότι το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 2,2%), ενώ το 2017 εκ νέου αύξηση του αποθέματος αλλά και μικρή μείωση του λόγου ΔΧ/ΑΕΠ που προφανώς οφείλεται στη μεγέθυνση του ΑΕΠ (περίπου 3,0%)

Η αλλαγή πολιτικής στο ζήτημα του δημοσίου χρέους με την προεδρία Macri, οδήγησε σε δύο έτη 2016- 2017(Σεπτέμβριος) , σε αύξηση του αποθέματος του δημοσίου χρέους. Το νέο ακαθάριστο χρέος που εκδόθηκε την περίοδο αυτή ήταν ισοδύναμο με 103,59 δις δολάρια [Observatorio de la Deuda Externa, Universidad Metropolitana para la Educación y el Trabajo (UMET)]. Το ΔΝΤ υπολογίζει το νέο ακαθάριστο χρέος που εκδόθηκε την περίοδο 2016-2017 , σε περίπου 70 -75 δις δολάρια. Σε αυτό περιλαμβάνονται νέο χρέος που εκδόθηκε από το Υπουργείο Οικονομικών (80,0%), τις Επαρχίες (11,0%) και τον ιδιωτικό τομέα ((9,0%).

Το νέο χρέος χρησιμοποιήθηκε :

• για να καλυφθεί το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου , το οποίο μετατράπηκε σε ελλειμματικό το 2015 και μέχρι σήμερα παρουσιάζει σωρευτικό έλλειμμα ύψους 6,35 δις δολάρια,

• να πληρωθούν τα ξένα funds που δεν είχαν συμφωνήσει με την αναδιάρθρωση του χρέους.

• να χρηματοδοτηθούν τα αποχωρούντα κεφάλαια

• να καταβληθούν οι πληρωμές για την εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους.

Με απλά λόγια η έκδοση του νέου χρέους οδηγήθηκε στην κάλυψη λειτουργικών αναγκών της κυβέρνησης και όχι για την ανασυγκρότηση της παραγωγικής βάσης της οικονομίας.

Παράλληλα η έκδοση του νέου χρέους σε δολάρια, αύξησε το ποσοστό του χρέους που έχει εκδοθεί σε ξένο νόμισμα (Γραφική Παράσταση 2). Με δεδομένη τη μεγάλη υποτίμηση του αργεντίνικου νομίσματος (από 9,5 pesos έναντι 1 δολαρίου τις 29.11.2015 σε 17,5 pesos έναντι 1 δολαρίου το 31.12.2017) έναντι του δολαρίου γίνεται αντιληπτό ότι το βάρος του εξωτερικού δημοσίου χρέους συνεχώς αυξάνει.

Γραφική Παράσταση 2

Το δημόσιο χρέος ανά νόμισμα (% του ΑΕΠ)

Πηγή : Ministry of Finance, Argentina.

Ας σταθούμε στο σημείο αυτό στις εξελίξεις στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών τα δύο έτη διακυβέρνησης της χώρας από τον Mauricio Macri.

Το εμπορικό ισοζύγιο της Αργεντινής , την περίοδο της διακυβέρνησης των Néstor and Cristina Kirchner ήταν θετικό , εκτός του 2014. (Γραφική παράσταση 3 ). Η εξέλιξη αυτή ήταν αποτέλεσμα της δραστικής μείωσης των εξαγωγών της χώρας ως % του ΑΕΠ (από 24,0% το 2005 σε 9,0% το 2015), λόγο των περιορισμών που είχαν επιβληθεί και φυσικά της αντίστοιχης μείωσης των εισαγωγών. Η πολιτική μεταβάλλεται άρδην και επιλέγεται η αύξηση του εξωτερικού εμπορίου της χώρας από τη στιγμή που αποσύρονται όλοι οι περιορισμοί (δασμοί, κίνησης κεφαλαίων, ποσοστώσεις)που είχαν επιβληθεί από τις προηγούμενες κυβερνήσεις.

Το 2016 ήταν επίσης ελαφρά θετικό (0,8% του ΑΕΠ) λόγω του ότι η μείωση των δασμών στις εξαγωγές των αγροτικών προϊόντων επέτρεψε τη μαζική εξαγωγή των συσσωρευμένων αποθεμάτων , προκαλώντας μεγάλη προσωρινή αύξηση τους. Επίσης οι όροι εμπορίου καλυτέρεψαν το 2016 επειδή οι τιμές του εισαγόμενου πετρελαίου μειώθηκαν σημαντικά.

Γραφική παράσταση 3

Εμπορικό Ισοζύγιο 2008-2017

Όμως, από τις αρχές του 2017, το εμπορικό ισοζύγιο άρχισε να χειροτερεύει, κυρίως λόγω της μεγάλης αύξησης των εισαγωγών (καταναλωτικών και επενδυτικών αγαθών) καθώς η εγχώρια ζήτηση άρχισε να αυξάνει (Ανοίγω μια παρένθεση για να υπογραμμίσω ότι ο κίνδυνος αυτός ελλοχεύει και για την ελληνική οικονομία για να μην πω ότι είναι ήδη εμφανής). Οι όροι εμπορίου επίσης χειροτέρευσαν, λόγω του ότι οι τιμές του εισαγόμενου πετρελαίου αυξήθηκαν και συγχρόνως μειώθηκαν οι τιμές της σόγιας (κύριο εξαγωγικό προϊόν της Αργεντινής). Ακόμη, το ισοζύγιο υπηρεσιών χειροτέρεψε διότι αυξήθηκαν οι πληρωμές στο εξωτερικό (ταξιδιωτικό συνάλλαγμα) λόγω της απάλειψης των κεφαλαιακών περιορισμών ( μια ακόμη περίπτωση που μας υπενθυμίζει την περίπτωση της ελληνικής οικονομίας).

Γραφική παράσταση 4

Εμπορικό ισοζύγιο Ιανουάριος 2016- Σεπτέμβριος 2017

Πηγή: ΔΝΤ

Επίσης αυξήθηκαν οι πληρωμές τόκων λόγω της αύξησης των επιτοκίων σε συνδυασμό με το ότι μεγαλύτερο μερίδιο χρέους παρακρατείται πλέον από τους μη κατοίκους (ξένους). ( Τον κίνδυνο αυτό διατρέχει και η ελληνική οικονομία παρότι βρίσκεται σε πολύ καλύτερο πλαίσιο από την Αργεντινή).

Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών το 2017 θα παρουσιάσει αύξηση και θα κυμανθεί περίπου στο 3,4% -3,5% . Σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΔΝΤ, μέχρι το 2022, το έλλειμμα θα ανέλθει στο 4,7% του ΑΕΠ.

Γραφική παράσταση 5

Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών

Πηγή: ΔΝΤ

Σχετικά με τις κινήσεις των χρηματοοικονομικών στοιχείων σημειώνουμε τα παρακάτω:

Οι ΑΞΕ , παρέμειναν χαμηλές , 0.75% του ΑΕΠ το 2017 , έναντι περίπου 1,5% του ΑΕΠ την περίοδο 2006-2016.

Οι εκροές κεφαλαίων από τους κατοίκους συνεχίστηκε και το 2017, επεκτείνοντας την ύπαρξη της τάσης που διαπιστώνεται την περίοδο διακυβέρνησης Macri (Γραφική παράσταση 6). Η μόνη περίοδος που υπήρξε ανατροπή αυτής της τάσης ήταν το τέλος του 2016 όταν δόθηκε αμνηστία στην επιστροφή περιουσιακών στοιχείων στην χώρα. Οι καταθέσεις σε δολάρια αυξήθηκαν (σε ¼ του συνόλου των καταθέσεων) καθώς η μεταβλητότητα του εγχωρίου νομίσματος αυξήθηκε.

Γραφική παράσταση 6.

Εκροές Κεφαλαίων

Πηγή: ΔΝΤ